(Yeni e Dergi'nin Aralık 2016 tarihli 2. sayısında yayımlandı)
1908-1914 yılları arasındaki
kısa ve karmaşık dönem Türkçe edebiyat için en ilgi çekici dönemlerden biri.
Saltanatın büyük kudret kaybına uğradığı bu “devr-i hürriyet”, önceki dönemin
keskin ve yoğun baskıcı ortamının ortadan kalkmasıyla bir kültürel karnavala
şahitlik ediyor. Tecrübe edilen siyasi heyecan ve birkaç yıl sonra yerini
şiddete bırakacak çoğulculuk kültür alanına, özellikle tiyatro ve edebiyata
kuvvetle yansıyor, ortaya bir tür “patlama” çıkıyor.
Abdülhamid ve Sherlock
Holmes söz konusu patlama döneminde yayımlanma imkânı bulan eserlerden
biri. 1911 yılında yayımlanmış hacimli (hatta devasa) bir polisiye olan eserin
yazarı dönemin en üretken kalemlerinden (aynı zamanda mütercim ve gazeteci),
Türkiyeli okurun daha çok Yoldaş Pançuni isimli mizahi romanıyla
tanıdığı Yervant Odyan. Eser 2014 yılında S. Şahin, B. Öztürk, D. A.
Büyükarman, A. Şahin ve Ş. Ayva’dan oluşan araştırma grubu tarafından gün
yüzüne çıkarıldı ve Everest Yayınevi tarafından Latin harfleriyle basıldı.
Abdülhamid ve Sherlock
Holmes bütün edebiyat tarihimiz içinde yayımlanmış hiçbir şeye benzemiyor.
Bu kısa yazıda Odyan’ın bin sayfalık eserini benzersiz kılan özellikleri elden
geldiğince anlatmaya çalışacağım.
