21.1.17

Benzersiz Bir Roman: Abdülhamid ve Sherlock Holmes

(Yeni e Dergi'nin  Aralık 2016 tarihli 2. sayısında yayımlandı)

1908-1914 yılları arasındaki kısa ve karmaşık dönem Türkçe edebiyat için en ilgi çekici dönemlerden biri. Saltanatın büyük kudret kaybına uğradığı bu “devr-i hürriyet”, önceki dönemin keskin ve yoğun baskıcı ortamının ortadan kalkmasıyla bir kültürel karnavala şahitlik ediyor. Tecrübe edilen siyasi heyecan ve birkaç yıl sonra yerini şiddete bırakacak çoğulculuk kültür alanına, özellikle tiyatro ve edebiyata kuvvetle yansıyor, ortaya bir tür “patlama” çıkıyor.

Abdülhamid ve Sherlock Holmes söz konusu patlama döneminde yayımlanma imkânı bulan eserlerden biri. 1911 yılında yayımlanmış hacimli (hatta devasa) bir polisiye olan eserin yazarı dönemin en üretken kalemlerinden (aynı zamanda mütercim ve gazeteci), Türkiyeli okurun daha çok Yoldaş Pançuni isimli mizahi romanıyla tanıdığı Yervant Odyan. Eser 2014 yılında S. Şahin, B. Öztürk, D. A. Büyükarman, A. Şahin ve Ş. Ayva’dan oluşan araştırma grubu tarafından gün yüzüne çıkarıldı ve Everest Yayınevi tarafından Latin harfleriyle basıldı.

Abdülhamid ve Sherlock Holmes bütün edebiyat tarihimiz içinde yayımlanmış hiçbir şeye benzemiyor. Bu kısa yazıda Odyan’ın bin sayfalık eserini benzersiz kılan özellikleri elden geldiğince anlatmaya çalışacağım.